ปัฐยาวัตร  แปลว่า คาถาที่สวดเป็นทำนองจตุราวัตร  คือ หยุดทุก ๔ คำ มีวิเคราะห์ว่า  ปฐิตพฺพโต  ปฐฺยา  จ  สา  จตุราวตฺเตน  ปริวตฺตพฺพโต  วตฺตญฺจาติ  ปฐฺยาวตฺตํ ฯ

อุเปนทรวิเชียรฉันท์  ครูแปลว่า "ฉันท์มีคณะใกล้เคียงกับอินทรวิเชียร" ฉันท์นี้เป็นเอกาทสักขรฉันท์ คือ บาทหนึ่งมี ๑๑ อักษร (๑๑ คำ) ใช้คณะลง ๓ คณะ คือ ช, ต, ช  มีครุลอย ๒ อักษรสุดท้ายทุกบาท และมี ยติ ๕-๖ เช่นเดียวกับอินทรวิเชียรฉันท์

วังสัฏฐฉันท์  ครูแปลว่า "ฉันท์เป็นที่ตั้งแห่งคณะมีเสียงไม่สม่ำเสมอกันเหมือนดนตรีสุสิระคือปี่หรือขลุ่ย"  (วํส  ปี่, ขลุ่ย)

            ดังกล่าวมาแล้วในเบื้องต้นว่า วิชาฉันท์เป็นกระบวนวิชาที่ละเอียดอ่อนลึกซึ้ง มีกฎเกณฑ์ข้อบังคับมากมาย นอกจากต้องอาศัยความรู้เบื้องต้นเป็นพื้นฐานในการแต่งแล้ว ยังต้องอาศัยความรู้ทั่วไปประกอบด้วย จึงจะสามารถแต่งฉันท์ได้ แม้จะไม่ดีถึงขนาด ก็อยู่ในขั้นพอกล่าวว่าดีได้ ความรู้ทั่วไปที่ว่านี้คือเกร็ดความรู้เล็ก ๆ น้อย ๆ ซึ่งเป็นองค์ประกอบความแต่ง ไม่ใช่หลักใหญ่เสียทีเดียว ส่วนมากจะมีไว้เพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้าในเวลาจำเป็นมากกว่า แม้ว่าจะเป็นเรื่องไม่สำคัญที่สุดแต่ก็สำคัญไม่น้อย เป็นการรู้ไว้ไม่มีเสียหาย การไม่รู้ในเรื่องนั้น ๆ แล้ว ใช้ไปในฉันท์ นอกจากจะทำให้เสียรสชาติ ทำให้ฉันท์ไม่มีน้ำหนักแล้ว ยังถือว่าเป็นผิดความนิยมอีกด้วย ผิดเช่นนี้ก็ไม่น่าผิดเหมือนกัน

            วิชาแต่งฉันท์  คือวิธีการที่ว่าด้วยกระบวนการ การเก็บใจความที่ท่านกำหนดให้มา ย่อลงให้สั้นด้วยวิธีการบังคับให้เข้าคณะพอดี เป็นวิชาย่อความอีกแบบหนึ่ง เพราะฉะนั้นผู้แต่งฉันท์จำต้องเก็บใจความที่ถูกกำหนดนั้นให้ได้แล้วนำมาปรุงเป็นประโยคใหม่ที่กระทัดรัด แต่ได้ใจความที่ต้องการ