อินทรวิเชียรฉันท์
อินทรวิเชียรฉันท์ แปลตามครูว่า "ฉันท์มีครุหนักมากเหมือนคทาเพชรของพระอินทร์ เพราะมี ตะคณะ เรียงกัน ๒ คณะ" ฉันท์ชนิดนี้ เป็น เอกาทสักขรฉันท์บาทหนี่งกำหนดให้มี ๑๑ อักษร (๑๑ คำ) เวลาเขียนกำหนดให้เขียนบรรทัดละ ๑ บาท เรียงลงไปจนครบ ๔ บาท จึงเป็นคาถาหนึ่ง และกำหนดคณะที่ใช้ ๓ คณะคือ ต, ต, ช และมีครุลอย (ครุที่ไม่นับเข้าเป็นคณะ) ๒ อักษรสุดท้ายของทุกบาท มี ยติ ๕-๖ คือเวลาสวดทำนอง ให้หยุดที่อักษรที่ ๕ และหยุดครั้งต่อไปอีก ๖ อักษร คือตัวสุดท้ายบาท
อินทรวิเชียรฉันท์ มีสูตรที่กล่าวถึงในคัมภีร์วุตโตทัย ว่า
| อินฺทาทิกา ตา วชิรา ช คา โค |
มีรูปแบบดังนี้
อินทรวิเชียรฉันท์ มีสูตรที่กล่าวถึงในคัมภีร์วุตโตทัย ว่า
| โย จกฺขุมา โมหมลาปกฏฺโฐ |
| สามํ ว พุทฺโธ สุคโต วิมุตฺโต |
| มารสฺส ปาสา วินิโมจยนฺโต |
| ปาเปสิ เขมํ ชนตํ วิเนยฺยํ |
| ฯเปฯ |
ข้อสังเกต
ในฉันท์นี้ จะมีครุยาวถึง ๓ คู่ และมี ลหุ คั่นกลางทั้งนั้น ยกเว้นหลักครุคู่ที่ ๒ เป็น ลหุ คู่ ดังนั้น ถ้าอักษรตัวที่ ๗ เป็น ครุ ฉันท์นี้ จะมี ลหุ คั่น ครุ คู่ ไว้ทั้งหมด
ข้อยกเว้น
ครุลอยตัวที่ ๒ (โค) หรืออักษรตัวสุดท้ายของทุกบาทจะแต่งเป็นลหุก็ได้ เป็นข้อยกเว้นพิเศษ แม้แต่งเป็นลหุ ก็เป็น ครุ เรียกว่า ปาทันตครุ ครุท้ายบาท เช่นตัวอย่างว่า
| ยนฺทุนฺนิมิตฺตํ อวมงฺคลญฺจ | (ปาทันตครุ) |
| โย จามนาโป สกุณสฺส สทฺโท | (ครุลอย) |
| ปาปคฺคโห ทุสฺสุปินํ อกนฺตํ | (ครุลอย) |
| พุทฺธานุภาเวน วินาสเมนฺตุ ฯ | (ปาทันตครุ) |
ที่มา "หลักการแต่งฉันท์ภาษามคธ" พระมหาโพธิวงศาจารย์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙)
ที่อยู่ : 23/2 หมู่ 7 โรงเรียนพระปริยัติธรรม
วัดพระธรรมกาย ต.คลองสาม อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120
-
dummy 02-831-1000 ต่อ 13710