ดังตัวอย่างเช่น

            ในประโยคที่มีอุปมายาวๆ คือ มีข้อความเปรียบเทียบและคำขยายมาก ทั้งมีกิริยาอาการที่ทำด้วย ไม่นิยมแต่งเป็นรูป วิย แต่นิยมแบ่งประโยคอุปมาออกเป็นประโยคหนึ่งต่างหาก แล้วใช้ ยถา ตถา เอวํ เข้ามารับกัน ประโยคอุปมาใช้ ยถา ประโยคอุปไมยใช้ ตถา หรือ เอวํ และ จะวางประโยค ยถา ไว้หน้าประโยค ตถา เอวํ ก็ได้ วางไว้หลังก็ได้ แต่นิยมวางไว้หน้ามากกว่า

พึงดูตัวอย่าง

          ในประโยคอุปมาสั้นๆ จะแยกเป็นประโยค ยถา ตถา หรือ จะใช้ วิย ศัพท์ ก็ได้ ทั้งนี้ ลองพิจารณาดูตามความเหมาะสมว่าควร จะเป็นไปในรูปใด เช่น

          ในประโยคอุปมาที่มีกิริยาตัวเดียวกบประโยคอุปไมย คือ มุ่ง ถึงกิริยาอาการที่เหมือนกัน เป็นการเปรียบเทียบลักษณะอาการที่เป็นอย่างเดียวกัน มีความนิยมดังนี้

 - ในประโยคอุปมาไม่ต้องใส่กิริยา ที่มีความเช่นเดียวกับกิริยา ในประโยคอุปไมยไว้อีก ให้ละไวในฐานที่เข้าใจ

 - ประโยคอุปมานั้นนิยมประกอบกับ วิย ศัพท์ มากกว่า อุปมาโชตกอื่น

 - นิยมวางเฉพาะศัพท์ที่ไม่เหมือนกับศัพท์ ในประโยคอุปไมย ไว้เท่านั้น

 - ถ้าในประโยคอุปมามีเพียงศัพท์เดียวคู่กับ วิย นิยมเรียงไว้หน้ากิริยาในประโยคอุปไมย ถ้ามีหลายศัพท์นิยมเรียงไว้หลังกิริยาในประโยคอุปไมยและเรียงไปตามหลักการเรียงปกติ แต่ไม่ต้องใส่กิริยาเข้ามารับ คงปล่อยไว้ให้ประโยคห้วนเฉยๆ

ดูต้วอย่างประกอบ

 (ประโยคเต็มเป็น สตฺถุ ทสฺสนํ สตฺถุ วจนสวนญฺจ ลภมาโน อานนฺทตฺเถโร วิย)

 (ประโยคเต็มเป็น เอโกภาสํ กโรนฺตา จนฺทสุริยา วิย)

หลายศัพท์วางหน้า

 (ประโยคเต็ม คือ นภมชฺเฌ วิโรจมาโน ปุณฺณจนฺโท วิย)

หลายศัพท์วางหลัง

 (ประโยคเต็มเป็น ...ปุตฺตมํสํ ปฏิเสวมานา วิย...กุลฺลํ ปฏิเสวมานา วิย...นาวํ ปฏิเสวมานา อิว จ)

ขอให้ดูประโยคต่อไปนี้เปรียบเทียบ

            พึงสังเกตการวางตำแหน่งศัพท์ในประโยค ท่านวางตำแหน่งศัพท์ ในประโยคอุปมาไว้ในตำแหน่งเดียวกับในประโยคอุปไมยทั้งหมด เช่น

• - หญฺญเต จายํ กิเลสโจเรหิ

(กิริยา - วิเสสนะ - อนภิหิตกัตตา)

• - (หญฺญมาโน) วิวฏฺทฺวาโร คาโม ปรสฺส หารีหิ ฯ

(กิริยา - วิเสสนะ - อนภิหิตกัตตา)

• - อโยนิโส ปวตฺตยโต หิ อิฏฺฐชนมรณานุสฺสรเณ โสโก อุปฺปชฺชติ วิชาตมาตุยา มรณานุสฺสรเณ วิย ฯเปฯ อตฺตโน มรณานุสฺสรเณ สนฺตาโส อุปฺปชฺชติ อุกฺขิตฺตาสิกวธกํ  ทิสฺวา ภีรุกชาติกสฺส วิย ฯ (วิสุทฺธิ ๒/๒)

          ในกรณีที่มีการเทียบเคียงอุปมาอุปไมยเพื่อให้เข้าใจชัดเจน ส่วนมากจะมีรูปประโยคเป็นลิงคตฺถทั้ง ๒ ประโยค มีความนิยมดังนี้

• - วางประโยคอุปมาไว้หน้าประโยคอุปไมย ใส่เนื้อความเต็มทั้ง ๒ ประโยค ไม่นิยมละไว้ฐานเข้าใจ
• - ประโยคแรกนิยมใช้ยถา ตถา รับ ประโยคต่อๆ มาใช้วิย ศัพท์ ทั้งหมด
• - จะใช้ วิย ศัพท์ทั้งหมด ตั้งแต่แรกก็ได้

ดูติวิอย่างประกอบ

• - ยถา หิ ตสฺสา กุกฺกุฏิยา อตฺตโน อณุเฑสุ อธิสยิตาทิ­ติวิธกิริยากรณํ, เอวํ โพธิปลฺลงฺเก นิสินฺนสฺส โพธิสตฺตกตสฺส ภควโต อตฺตโน จิตฺตสนฺตาเน อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ ติวิธานุปสฺสนากรณํฯ กุกฺกุฏิยา ติวิธกิริยาสมฺปาทเนน อณุทานํ อปูติภาโว วิย โพธิสตฺตภูตสฺส ภควโต ติวิธานุปสฺสนาสมฺปาทเนน วิปสฺสนญาณสุส อปริหานิ ฯ (สมนฺต ๑/๑๒๕)

• - ยถา หิ ตาลวเน ทฺวตฺตึส ตาลา, เอวํ อิมสฺมึ กาเย ทฺวตฺตึส โกฏฐาสา, มกฺกโฏ วิย จิตฺตํ ฯ ลุทฺโธ วิย โยคาวจโร ฯ มกฺกฏสฺส ทฺวตฺตึสตาลเก ตาลวเน นิวาโส วิย โยคโน จิตฺตสฺส ทฺวตฺตึสโกฏฐาสเก กาเย อารมฺมณวเสน อนุสญฺจรณํ ฯ (วิสุทฺธิ ๒/๒๓)
• - ปลฺลเล อุทกสฺส อภาโว วิย หิ อิเมสํ วสนฏฐานสฺส อภาโว, มจฺฉานํ ขีณภาโว วิย อิเมสํ โภคานํ อภาโว (๔/๑๑๙-๑๒๐)

พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙,ราชบัณฑิต). คู่มือ วิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ วิชาแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพฯ : บริษัท ฟองทองเอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด, ๒๕๔๔.