การใช้วจนะจึงพอสรุปได้ดังนี้

         (๑) ศัพท์ที่นิยมใช้เป็น เอก. อย่างเดียว ก็ต้องใช้ในรูป เอก. เท่านั้น ห้ามใช้ในรูป พหุ. เพราะผิดความนิยม คือ ศัพท์นามที่นับจำนวนไม่ได้ เช่น อุทกํ นภา วาลุกา นิพฺพานํ เวลา สปฺปิ เป็นต้น ไม่มีใช้เป็นรูป พหุ. ว่า อุทกานิ นภาโย นิพฺพานานิ เป็นต้น

         (๒) ถ้าเพ่งกำเนิดเดิม ไม่มุ่งถึงประเภท หรือ จำนวนที่แยกออก ให้ใช้เป็น เอก.ได้ ถ้ามุ่งถึงจำนวนหรือต้องการแยกประเภท จึงใช้เป็นพหุ. เช่น

         (๓) บทวิเสสนะก็ดี บทอัพภันตรกิริยาก็ดี บทกิริยาคุมพากย์ ก็ดี ต้องมีวจนะเสมอกับบทประธานหรือบทที่ตนขยาย บางครั้งประโยค ยาว นักศึกษาเรียงศัพท์เพลินไป เลยใส่วิเสสนะผิดวจนะบ้าง ใส่กิริยา

ผิดวจนะบ้าง ตัวอย่างเช่น

• : เอเตปิ เอกสฺส พุทฺธสฺส สนฺติเก อรหตฺตํ ปตฺเถนฺตา พหุํ ปุญฺญกมฺมานิ กตฺวา อปรภาเค อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ สหายโก หุตฺวา วคฺคพนฺเธน ปุญฺญานิ กโรนฺโต อนาถสรีรานิ ปฏิชคฺคนฺโต วิจริ ฯ

         (๔) การใช้วจนะเป็นการแสดงถึงความเคารพ คือใช้เป็น พหุ. สำหรับคนๆ เดียว ต้องใช้ให้ตลอดเรื่อง ไม่ใช่ใช้บ้างไม่ใช้บ้าง ลักลั่น กัน เช่น

• : โส ฯ เปฯ จินฺเตตฺวา “เตนหิ ภนฺเต คจฺฉถาติ เถรํ วิสฺสชฺเชตฺวา ฯเปฯ สยนฏฺฐานํ อทิสฺวา “ภนฺเต นิสินฺเนน ตยา อาสิตฺตํ นิปนฺเนนาติ ฯ เถโร ตุณฺหี อโหสิฯ มา ภนฺเต เอวมกตฺถ ฯเปฯ (๑/๙)

         (๕) ศัพท์สมาสที่มีรูปเป็นเอก. อย่างเดียว ไม่มีที่'ใช้เป็น พหุ. คือ ธมฺมวินโย, ปุตฺตทาโร, จุตูปปาโต, ภิกฺขุสงฺโฆ, ลาภสกฺกาโร, นามรูปํ, กุสลากุสลํ, สมถวิปสฺสนํ, หิโรตฺตปฺปํ, ขนฺติโสรจฺจํ ฯเปฯ

         ศัพท์เหล่านี้ ต้องกำหนดให้ดีและใช้ให้ถูกต้องตามความนิยม ของภาษา

         เท่าที่แสดงมานี้ เป็นเพียงส่วนหนึ่งที่พอเห็นได้ชัดเท่านั้น ข้อ ปลีกย่อยและรายละเอียด พร้อมทั้งข้อยกเว้น เช่น วจนวิปลาส เป็นต้น ยังมีอีกมาก ขอให้นักศึกษาพึงใช้ความสังเกตและค้นคว้าด้วยตัวเอง เรื่อยไปเถิด จะเกิดความรู้และความเข้าใจยิ่งๆ ขึ้นไปตามลำดับ

พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙,ราชบัณฑิต). คู่มือ วิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ วิชาแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพฯ : บริษัท ฟองทองเอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด, ๒๕๔๔.