2. อนภิหิตกัตตา

หลักเกณฑ์/ความหมาย  บทนามนาม หรือปุริสสัพพนามที่ประกอบดัวย ตติยาวิภัตติ  เป็นผู้ทำในประโยค  กัมมวาจก, เหตุกัมมวาจก, ภาววาจก  (และในกัตตุวาจกที่มี ตุ ปัจจัยเป็นประธาน)

สำนวนแปล อัน...

ตัวอย่าง  1. มยา ทานํ ทินนํ ฯ  (อ. ทาน อันกระผม ถวายแล้ว)  2. อชช มยา คนฺตุํ วฏฏติ  ฯ  (อ. อันอันเรา ไปในวันนี้ ย่อมควร)

3. ฉัฏฐีกรณะ

หลักเกณฑ์/ความหมาย  บทนามนามที่ประกอบดัวยฉัฎฐีวิภัตติอยู่หน้า ปูร ธาตุ มีอำนาจหักฉัฎฐีวิภัตติ เป็น ตติยาวิภัตติ

สำนวนแปล ด้วย...

ตัวอย่าง  โส วาณิโช  ปญฺจสกฏสตานิ  ภณฺฑสฺส ปูเรตฺวา ภิกฺขูนํ อาโรจาเปสิ ฯ  (อ. พ่อค้านั้น ยังร้อยแห่งเกวียน  5 ท. ให้เต็มแล้ว ด้วยภัณฑะ  ยังบุคคลให้บอกแล้ว แก่ภิกษุ ท.)

4. ฉัฎฐีกัมมะ

หลักเกณฑ์/ความหมาย  นามนามที่ประกอบด้วย ฉัฎฐีวิภัตติอยู่หน้าศัพท์ ที่ลง ณวุ ,  ตุ,  ยุ ปัจจัย มีอำนาจหักฉัฎฐีวิภัตติ เป็น ทุติยาวิภัตติ

สำนวนแปล ซื่ง...

ตัวอย่าง สพฺพปาปสฺส  อกรณํ ฯ (อ. การไม่กระทำซึ่งบาปทั้ปวง)

5. ศัพท์ เจ, สเจ, ยทิ

หลักเกณฑ์/ความหมาย  ประโยคที่มีศัพท์ เจ, สเจ, ยทิ ทุกประโยค เวลาแปลจบประโยค ให้ออกสำเนียงว่า “ไซร้”

สำนวนแปล  ถ้าว่า…...ไซร้

ตัวอย่าง  โภติ  สเจ  เวชฺชํ  อาเนสฺสามิ  ฯ  (แนะนางผู้เจริญ ถ้าว่า  อ. เรา จักนำมาซึ่งหมอไซร้ )

6. ตโต

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่ต้นข้อความ

สำนวนแปล  “ในลำดับนั้น”

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่ในประโยคชั้นในตัวเดียว

สำนวนแปล “ในภายหลัง”

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่คู่กับปฏฐาย, นิกขมิตวา ฯลฯตัองโยคนามเข้ามา

สำนวนแปล “แต่,จาก…นั้น”

ตัวอย่าง  ตโต ทิวสโต ปฎฐายฯ (จำเดิมแต่กาลนั้น)

7. อถ

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่ต้นประโยคชั้นนอกอยู่ต้นประโยคชั้นนอก

สำนวนแปล  “ครั้งนั้น, ลำดับนั้น”

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่ประโยคชั้นในแต่ใช้แทน สเจ

สำนวนแปล  “ถ้าว่า….”

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่ในประโยคชั้นนอก-ชั้นในแต่ใช้แทน ตโต

สำนวนแปล  ““ในภายหลัง”

หลักเกณฑ์/ความหมาย  อยู่ใต้ประโยคชั้นนอก-ชั้นในใช้ขยายความ

สำนวนแปล  “ครั้นเมื่อความเป็นอย่างนั้น (มีอยู่)