9.บทที่ ๒ กฎเกณฑ์การเรียงประโยค (วา ศัพท์, ปิ ศัพท์, การใช้นิบาตต้นข้อความในประโยค ย ต)

 

วิธีเรียง วา ศัพท์

       วา ศัพท์ ที่แปลว่า หรือ, บ้าง มีวิธีค่อนข้างสลับซับซ้อนเหมือน จ ศัพท์ แต่เมื่อศึกษาวิธีการเรียง จ ศัพท์ได้ดีแล้ว ก็อาจเรียง วา ศัพท์ได้โดยไม่ยาก จึงสรุปวิธีเรียง วา ศัพท์ได้ว่า

        ๑. เมื่อควบบท หรือ ควบพากย์ นิยมเรียงเหมือน จ ศัพท์เป็นพื้น คือ เมื่อควบศัพท์ไหนให้เรียงไว้หลังศัพท์นั้น และให้เรียงไว้เป็นที่ ๒ ของทุกตอนเป็นต้นเหมือน จ ศัพท์ เช่น

  • : เสสชเนหิ กตสสฺสํ อติอุทเกน วา อโนทเกน วา นสฺสติฯ (๑/๔๘)
  • : กํสิ ตฺวํ อาวุโส อุทฺทิสฺส ปพฺพชิโต, โก วา เต สตฺถา, กสฺส วา ตฺวํ ธมฺมํ โรเจสิ ฯ (๑/๘๓)

        ๒. เมื่อ วา ศัพท์ควบตัวประธานที่เป็นเอกพจน์ ตั้งแต่ ๒ ศัพท์ ขึ้นไป ไม่ต้องเปลี่ยนกิริยาเป็นพหูพจน์เหมือน จ ศัพท์ เช่น

  • : เตสํ อิมินา ฯเปฯ หสิตพฺพฏฺฐาเน หาโส วา สํเวคฏฺฐาเน สํเวโค วา ทายํ ทาตุํ ยุตฺตฏฐาเน ทายํ วา นาโหสิ ฯ (๑/๘๑)

 

 

 

วิธีเรียง ปิ ศัพท์

        ปิ ศัพท์ วิธีเรียงเหมือนกับ จ ศัพท์ หรือ วา ศัพท์และใช้แทน ศัพท์ทั้งสองนั้นได้ มีวิธีเรียงดังนี้

        ๑. เมื่อแปลกับศัพท์ไหน ให้เรียงไว้หลังศัพท์นั้น เช่น

  • : ตาต มหลฺลกสฺส หิ อตฺตโน หตฺถปาทาปิ อนสฺสวา โหนฺติฯ (๑/๖)
  • : อชฺชตคฺเคทานิ เถโร มยฺหํ ภาโร, อหมฺปิ เถรสฺส ภาโร ฯ

        ๒. ถ้าแปลว่า “ทั้ง, ด้วย, ก็ดี” มีคติเหมือน จ ศัพท์ และให้ เรียงกิริยาเป็นพหูพจน์ เช่น

  • : อนาถปิณฺฑิโกปิ วิสาขาปิ มหาอุปาสิกา ฯเปฯอุปฏฺฐานํ คจฺฉนฺติฯ (๑/๔)

        ๓. ถ้าแปลว่า “บ้าง” มีคติเหมือน วา ศัพท์ และไม่ต้องเปลี่ยน กิริยาเป็นพหูพจน์ เช่น

  • : คงคาทีนํ  นทีนํ ปุณฺณกาโลปิ อูนกาโลปิ สุกฺขกาโลปิ ปญฺญายติ ฯ (๗/๒๗)

 

การใช้นิบาตต้นข้อความ ในประโยค ย ต

      ปกติการใช้นิบาตต้นข้อความต่างชนิด เช่น หิ จ ปน อถโข มีหลักที่แน่นอนตายตัวอยู่แล้ว ไม่จำต้องกล่าวถึงโดยละเอียดอีก แต่ที่จะกล่าวต่อไปนี้คือ การใช้นิบาตต้นข้อความซํ้าซ้อนกันใน ประโยคเดียวกันและในประโยค ย ต ซึ่งถือว่าเป็นประโยคเดียวกัน การใช้นิบาตอย่างนี้ถือว่าผิดความนิยมทางภาษา และดูซํ้าช้อนรุงรัง เกินความจำเป็น ขอให้ดูตัวอย่างประกอบ

กรณีที่ ๑ ใช้นิบาตต้นข้อความซํ้าซ้อนในประโยคเดียวกัน

: อถาปรภาเค ปน โส ภิกฺขุ นวํ  จีวรํ ลภิตฺวา ตํ  วิหารํ ปุนาคมิ ฯ

        ตามตัวอย่างนี้ มีนิบาตต้นข้อความซํ้าซ้อนกันอยู่ คือ อถ กับ ปน ซึ่งถือว่าไม่ถูกต้อง เพราะมีศัพท์อื่นคือ อปรภาเค คั่นอยู่

        ในกรณีที่ใช้นิบาตต้นข้อความซํ้าซ้อนกันได้นั้นก็มีอยู่ แต่ต้อง เรียง ติดกัน ๒ ศัพท์ โดยไม่มีศัพท์อื่นคั่น ตัวอย่างเช่น

  • : ตถา หิ โส มหาราชา วุตฺตปฺปกาเรหิ มหาชนานํ  อภิปุชนีโย นาม ฯ
  • : เอวญฺจ ปน กตฺวา โส ปุริโส ตํ เถรํ อุปาคมิ ฯ

 

กรณีที่ ๒ การใช้นิบาตต้นข้อความในประโยค ย ต

        ประโยค ย ต โดยเนื้อความเราถือกันว่าเป็นประโยคเดียวกัน เรียกว่าสังกรประโยค เพราะฉะนั้น เมื่อวางนิบาตต้นข้อความไว้ในประโยค ย แล้ว ก็ไม่นิยมวางนิบาตต้นข้อความไวในประโยค ต อีก หากวางไว้อีก ในเวลาแปลล้มประโยค หรือแปลรวบ ย ต นิบาต ต้นข้อความในประโยค ต จะติดขัด แปลไม่ได้ จำต้องทิ้งไปโดยอัตโนมัติ ซึ่งไม่มีเหตุผลที่จะทิ้งเสียโดยไม่แปล

        เพราะฉะนั้น จึงไม่นิยมวางนิบาตต้นข้อความไว้ในประโยค ต ด้วยเหตุผลดังกล่าว ขอให้ดูดัวอย่างและลองแปลล้มประโยคดู จะรู้ ความติดขัดได้ชัด

  • : ยทา  หิ ตํ นครํ อิทฺธํ ผีตํ อากิณฺณมนุสฺสํ โหติ, ตทา จ โข พลวตรา สามนฺตราชาโน ตํ อตฺตโน วเส กาตุํ ปตฺเถนฺติฯ
  • : ยสฺมา หิ อิมาย ปฏิปทาย สมนฺนาคโต ปุคฺคโล สาวชฺชํ ปริวชฺเชตฺวา อนวชฺชํ กโรนฺโต อตฺตานํ ปติฏฺฐาเปติ, ตสฺมา เจสา ปฏิปทา สมฺมาปฏิปทา นาม โหติ ฯ

        ในสองประโยคนี้ ประโยคแรก วาง หิ ศัพท์ไว้หลัง ยทา เป็น ยทา หิ แล้วยังวาง จ โข ศัพท์ไว้หลัง ตทา เป็น ตทา จ โข อีก และประโยคหลังวาง หิ ศัพท์ไว้หลัง ยสฺมา เป็น ยสฺมา หิ แล้วยังวาง จ ศัพท์ไว้หลัง ตสฺมา เป็น ตสฺมา จ อีก ถือว่าวาง นิบาตไว้ในประโยค ต โดยไม่จำเป็น เพราะแม้จะไม่วางไว้ ก็สามารถ แปลได้ความ และประโยคก็สละสลวยถูกต้องตามหลักภาษาอยู่แล้ว เมื่อวางเพิ่มไว้อีกแทนที่จะดูดีหรือสละสลวยขึ้น กลับดูเป็นส่วนเกิน และรุงรังไป

        ในสองกรณี ที่กล่าวมานี้นักศึกษาต้องระวัง และพิถีพิถันให้มาก จะใช้เพราะความเคยชินเพราะเผลอ หรือเพราะรู้เท่าไม่ถึงการณ์ก็ตาม ที เมื่อใช้ไปแล้วก็ถือว่าไม่ถูกความนิยมทั้งสิ้น

 

อ้างอิง

พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙,ราชบัณฑิต). คู่มือ วิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ วิชาแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพฯ : บริษัท ฟองทองเอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด, ๒๕๔๔.





 


45613030
Today
Yesterday
This Week
Last Week
This Month
Last Month
All days
4314
40295
44609
45235495
272082
1019588
45613030

Your IP: 35.171.164.77
2024-10-07 02:55
© Copyright pariyat.com 2024. by กองทะเบียนและสารสนเทศ

Search